ف.م.سخن

بمب گوگلي سيصد؛ موافقت‌ها و مخالفت‌ها

يکي از زيبايي‌هاي وب‌لاگ‌شهر، تنوع آرا و عقايد اهالي آن است. وب‌لاگ‌شهر زنده است چون اگر ده‌هزار نفر موافق چيزي باشند، صداي يک نفر مخالف در ميان همهمه‌ي آنان گم نمي‌شود. وب‌لاگ‌شهر، شهر دمکراسي و آزادي‌ست و موافقان و مخالفان ِ هر کاري، بي هيچ محدوديتي نظر خود را به اطلاع همگان مي‌رسانند.

امروز که در وب‌لاگ‌شهر موجي عظيم در مخالفت با فيلم سيصد به راه افتاده، در کنار موافقان، صداي مخالفان نيز به گوش مي‌رسد. اين اتفاق فرخنده‌اي در جامعه‌ي فرهنگي ماست که اقليت، با صدايي رسا، به مخالفت با اکثريت بر مي‌خيزد و نظر خود را قاطع و صريح بيان مي‌دارد. اين از برکت‌هاي وب‌لاگ‌نويسي‌ست. اگر بر بمب گوگلي‌ي سيصد، هيچ فايده‌اي مترتب نباشد، اين يک فايده را نمي‌توان انکار کرد.

تا آن‌جا که ديده‌ام، پارسا صائبي و سلمان جريري و پسرفهميده و هاله مهربان بر اين حرکت ايراد گرفته‌اند. احتمالا بعد از اين دوستان، گروه ديگري نيز –که به خاطر جو حاکم تا اين لحظه سکوت کرده‌اند- لب به سخن خواهند گشود. اين اتفاق مبارکي‌ست.

نظر اين دوستان در وب‌لاگ‌شان منعکس است و در برخي موارد مي‌توان به آن‌ها پاسخ داد ولي قصد من در اين‌جا بحث بر سر مسائل مورد اشاره‌ي آن‌ها نيست و بيش‌تر به جنبه‌ي کلي کار نظر دارم.

من در طرحي که نويسنده‌ي با ذوق "لگوماهي" براي سايت سيصد ارائه داده، هيچ احساساتي شدن و رگ ِ گردن نشان دادني نمي‌بينم چه اگر چنين بود پيوستن به اين حرکت را مثل بسياري ديگر مورد ترديد قرار مي‌دادم. طبق نوشته‌ها، قرار است اين سايتي باشد، با نقاشي‌هايي که هنرمندان ما از تاريخ ايران ترسيم خواهند کرد و زيبايي‌هاي گذشته را نشان خواهند داد. بر اساس شناختي که از لگوماهي داريم، مطمئنيم که سايتي آبرومند برپا خواهد کرد.

اگر قرار بود حمله به سفارتي ترتيب داده شود، يا نويسنده‌ي داستان ترور شود، يا فيلم‌ساز به قتل برسد، يا فحاشي و هتاکي به کسي شود، بدون شک در مقابل آن مي‌ايستاديم، اما به راستي چه ايرادي در اين حرکت فرهنگي هست؟

خوب و بد ِ تاريخ‌مان را نيک مي‌دانيم. از آدم‌کشي‌ها و قتل‌ها و جنايت‌ها تا حدود زيادي با خبريم. شايد با 90 درصد آن‌چه در تاريخ کشورمان گذشته است، به طور کامل مخالف باشيم. در اين‌ها ترديدي نيست. اما مسئله‌ي ديگري در ميان است و آن تصوير زشتي‌ست که از ما در ذهن مردم جهان به وجود آمده و هم‌چنان در حال گسترش است. شايد براي عده‌اي اصلا مهم نباشد که مردم جهان در مورد ايرانيان چه فکر مي‌کنند و آن‌چه هست را حق ما بدانند. اين گروه، -که خود را از جنسي ديگر مي‌دانند- براي راحت کردن خودشان، اصلا ايراني بودن‌شان را نفي مي‌کنند.

اما گروه ديگري که ما باشيم، مي‌خواهيم چهره‌اي متعادل از خود نشان دهيم. متعادل، يعني ترکيبي از خوب و بد، مثل مردم تمام دنيا. اين که بگوييم ما فقط خوبيم، دروغ است؛ همان‌طور که اگر بگويند ما فقط بديم دروغ است. بهترين مثال براي بد ِ مطلق، رمان و فيلم "بدون دخترم هرگز" است. آيا واقعا ما خانواده‌هايي مانند خانواده‌ي دکتر محمودي نداريم؟ آيا رفتارهاي فاجعه‌بار مانند آن‌چه در آن کتاب خوانديم به چشم خود شاهد نيستيم؟ آيا تعصب و فرهنگ عقب‌مانده در هيچ جاي ايران‌مان وجود ندارد؟ چرا! هم خانواده‌هايي مانند خانواده‌ي دکتر محمودي وجود دارند، هم رفتارهاي فاجعه‌بار را هر روز به چشم خود مي‌بينيم، هم تعصب و فرهنگ عقب‌مانده در اعماق وجودمان رسوخ کرده است. پس آيا بايد حق را به خانم بتي محمودي و تهيه‌کنندگان فيلم بدون دخترم هرگز بدهيم؟ قطعا خير! چون بسياري از ما، با آن‌چه اين فيلم نشان مي‌دهد فرق داريم؛ چون بسياري از ما با جد و جهد بسيار بر ضد سنت‌هاي جاري و رفتارهايي که آن فيلم به تصوير کشيده مبارزه کرده‌ايم. پس حق داريم با آن مخالفت کنيم و بگوييم چنين و چنان نيستيم.

من اگر سعي مي‌کنم، جستجوکنندگان فيلم سيصد در اينترنت را به سمت سايتي هدايت کنم که تصاوير زيبايي از گذشته‌ي ايران نشان مي‌دهد، قصدم ابدا تطهير خشايارشا و کشورگشايان گذشته و امثال نادرشاه مورد اشاره‌ي سلمان جريري نيست. من امروز به چشم خود مي‌بينم که يک حاکم مستبد در آغاز قرن بيست‌ويکم چه پوستي از انسان‌ها مي‌کند و بر اين قياس نمي‌توانم خشايارشا و يا پادشاهان باستاني و يا حتي پادشاهان دوره‌ي معاصر را از اشتباه و خطا، حتي جنايت و پليدي بري بدانم. من هم به اندازه‌ي چند کتاب تاريخ از آن‌چه در زمان خشايارشا گذشته باخبرم و اتفاقا آن‌چه در اين فيلم مي‌گذرد، بر پايه‌ي بخشي از تاريخ مدون است –که حال، به درست و غلط آن کار ندارم-.

با اين ديد، و به لحاظ نگرش هنرمندانه‌اي که طراح بمب گوگلي سيصد دارد، ايرادي بر اين حرکت نمي‌بينم و اميدوارم دوستان ارجمندم –چه مخالف و چه موافق- در ارائه‌ي تصوير مطلوب‌تر از ايران و ايراني موفق باشند. اين موج هم مثل موج خليج‌فارس فرو خواهد نشست و تنها چيزي که باقي خواهد ماند دوستي و هم‌بستگي ما در اعتلاي نام ايران و فرهنگ ايراني خواهد بود.

sokhan March 13, 2007 03:41 AM